Табиатшиносӣ

Қабати болоии мантия;

Ба соҳаҳои алоҳида ҷудо шудани илмро ифода мекунад;

Маҷмӯи илмҳои табиатшиносӣ буда, умуман оламро меомӯзад;

Ген;

КДН;

Вирусҳо;

ноосфера;

эволютсия;

биосфера;

Паканаи зард;

ҷозибавӣ;

Дар манзараи электромагнитии олам;

Дар назарияи механикии дуртаъсир;

Фазо тарзи ҳастии материя буда, дорои хосиятҳои давомнокию сохторӣ аст ва мавҷудияту ҳамтаъсироти элементҳои системаҳои материалиро ифода мекунад;

Демокрит;

оҳиста мегузарад;

бетағйир мондан;

ҷозиба;

бо шитоб ҳаракат мекунад;

бефосилагӣ;

дискретии;

таъсирот ба воситаи муҳити физикӣ аз як нуқта ба нуқтаи дигар паҳн мегардад;

таъсирот бе муҳити физикӣ яку якбора паҳн мегардад;

Фотоэффект;

бефосилагӣ;

детерминантӣ;

Кинетикӣ;

ба қонуни бақои энергия зид аст;

қонуни дуюми термодинамика;

фотон;

Гравитон;

Бо суръати ҷисми ҳаракаткунанда;

Системае, ки бо шитоб ҳаракат мекунад;

Дар системаҳои инерсиали ҳамаи қонунҳои табиат якхел ҷараён мегиранд;

Эллипс;

Раванди реаксияро тағйир медиҳад;

Аз давраи Юнони қадим то ибтидои асри ХХ;

2;

Аз ибтидои асри ХХ то имрӯз;

Инерсия;

Таъсир ва акси таъсир;

Ҳисоб намудани баландӣ ва дурии парвоз дар ҳаракати мушакҳо;

Қонуни эквиваленти гармӣ ва кор;

Муодилаҳои Максвелл;

Эвклидӣ;

Илм дар бораи системаҳои мураккаби худмуташаккил;

Системаи принсипҳо, қоидаҳо, ки таввасути онҳо идроки ҳақиқии воқеият ба даст оварда мешавад;

Маҷмӯи принсипҳо ва қоидаҳои бунёдӣ, масалан қонунҳои ҷозиба, электромагнитӣ аст;

8;

Офтоб;

Мушоҳида, санҷиш, фарзияи илмӣ, проблемаҳои илмӣ, қонунҳои илмӣ, илм;

Асрҳои XVI–XVIII дар Европа;

Табиб, мунаҷҷим, энсиклопедист;

Берунӣ, М. Хоразмӣ, М. Туси, У. Хайём ва дигарон;

умумиятии забони истифодабариро;

а) Фарзияи илмӣ бо фактҳои санҷиданашуда бояд зид набошад. б) фарзияи нави пешниҳодшуда бояд ба фактҳои маълум то дараҷае мувофиқат дошта бошад. в) Фарзия ба қадри имкон содда бошад;

Ҷонваршиносӣ, кабудишиносӣ, зодшиносӣ, гулшиносӣ;

назорат;

постулате мебошад, ки ҳамагуна микрозарраҳо дар як вақт ҳам хосияти корпускулавӣ ва ҳам мавҷиро доранд;

Оксиген ва карбон;

дар ҳамаи нуқтаҳо хосиятҳои якхела дорад;

аз гидроген ва гелий;

ҳамвориҳо;

ҳамаи он чӣ кӣ ба фаъолият дар роҳи санъат таллуқ дорад;

А. Левенгук;

Тропосфера, статосфера, мезосфера, термосфера, экзосфера;

Пастер;

Асри 17;

И. Пригожин;

Г. Мендел;

Мувофиқи фарзияи В. Белаусов қитъаҳо ва уқёнусҳо ягон вақт вазъияти худро дар фазо тағйир надоданд. Ин самтҳо дар геология барои фарқият аз мобилизм, ки инкишофи қишри заминро аз нуқтаи назари ҷойивазкунии уфуқии қитьаҳо дида мебарояд фиксизм гирифтааст;

Атмосфера ҳамчун чатри олами органикӣ хизмат менамояд ва гидросфераи Заминро аз шуоъҳои тафсони Офтоб муҳофизат намуда, нами бухоршавиро нигоҳ дошта, ба намуди боришҳои атмосферӣ ба Замин бар мегардонад;

Гидросфера- маҷмуи ҳамаи объектҳои обии Замин дохил мешаванд;

Тахминан 5 млрд сол;

Чархзании Замин дар атрофи тираш сабаби табдилёбии шабу рӯз ва чархзании он дар атрофи Офтоб сабаби табдилёбии фаслҳои сол мегардад;

Модаи зинда дар фарқият аз моддаи ғайризинда намуди махсуси системаи материалӣ – маҷмӯи организмҳои зинда дар биосфераи Замин, ки қобилияти худҳосилкунӣ доранд, мебошанд;

Соли 1665 биологи англис Роберт Гук;

Ҳодисаи тағйирёбии суръати реаксияи кимиёиро ҳангоми иштироки кализатор, катализ меноманд;

Ферментҳо моддаҳое мебошанд, ки катализаторҳои биологии таркиби ҳуҷайраи зинда ба шумор меравад ва пайдоишу инкишофи ҳайёт дар рӯи Замин бе мавҷудияти онҳо имконнопазир аст;

Атоме, ки электрон медиҳад, мусбат заряднок шуда ба иони мусбат табдил меёбад;

системае, ки ба муҳити атроф бо воситаи энергия ва модда мубодила мекунад;

дар Осиё;

Вернер Гейзенберг;

Дмитрий Иванович Менделеев;

Н. Г. Басов, А. М. Прохоров, Ч. Таунс;

муқоисаи бузургии ченшаванда бо эталони бузургии мазкур;

адаптация;

китобҳои сурх;

манзараи мифологӣ;

табиатшиносӣ;

Г. Гамов;

нитроген ва оксиген;

электромагнетизм;

ген;

якчинсагӣ ва изотропӣ;

мушоҳида;

эксперимент;

эфир;

Бор;

электрон;

эволюция;

гидроген;

Роҳи каҳкашон;

Дарвин;

ҳосилкунии дониш дар бораи воқеият;

Нютон;

фотон;

механикаи нютонӣ;

генетика;

синтези термоядероӣ;

таърих, филология;

массаи он афзуда, протсессҳои вакти суст мешаванд;

ратсионалӣ;

ҳуҷайра;

500;

аз ҳосил кардани моддаҳо бо хосиятҳои додашуда;

Дараҷаи муайяни инкишофи ҷамъият дар давраҳои гуногуни таърихӣ;

Давлатдорӣ, қонунгузорӣ, Сарқонун ва риояи он, муносибатҳои ҳамсоягӣ, муносибатҳои байни давлатӣ;

Воситаҳои истеҳсолот, технологияи саноатӣ, воситаҳои меҳнат, асъори миллӣ ва қурбнокии он, муносибатҳои иқтисодӣ;

Илм, адабиёт ва санъат, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, идораҳои динӣ, расму оинҳо, ҷашнвораҳои миллӣ, рӯзнома ва маҷаллаҳо, филмҳои илмӣ;

Маданияти иқтисодӣ, сиёсӣ ва маънавии ҳамаи халқияту миллатҳои тамоми дунё;

Дар ҷои аввал аст;

3;

Маданияти маънавӣ;

Физика, химия, биология, геология, тиб, ҷуғрофия;

Фалсафа, ҳуқуқ, таърих, омӯзгорӣ;

Физикаи химиявӣ, Химияи физикавӣ;

Геофизика;

Физикаи математикӣ;

Ҳаракати механикиро;

Ҷойивазкунии байниякдигарии ҷисмҳо дар фазо мебошад;

2;

<<с;

=с;

Се қонуни Нютон;

Динамика;

Қонунҳои Кеплер;

Элипс;

Қонуни дуюми Кеплер;

Ҳаракат бо шитоби доимӣ;

Муайян намудани мавқеъи ояндаи ҷисм аз рӯи ҳолати аввала;

Ҳодисаҳои ҳароратӣ, гармӣ ва мубодилаи гармӣ ва кор;

Қонуни афзоиши энтропия;

Теоремаи Нернст;

Ҳаракат, таъсири байниякдигарии зарядҳои электрикӣ;

Қонуни Кулон;

1905;

Энштейн;

2;

;

Табдилоти Лоренс-Энштейн;

Кам мешавад;

Назарияи нисбӣ, назари квантии моддаҳо, назарияи лазерҳо, кибернетика, технологияи компютерӣ, механикаи квантӣ;

Муодилаи Шрёдингер;

Фотонҳо;

Энергия, импулс;

Токсикология;

Мактаби милетӣ;

Демокрит;

Архимед;

Мактаби Пифагор;

Мактаби Искандария;

Ҳамаи нуқтаҳои фазо якхелаанд;

Ҳамаи самтҳои фазо якхелаанд (эквивалентанд);

Барнагардандагӣ, аз гузашта ба оянда;

«Шароби шоҳӣ»;

Тарзи дарки воқеъият, омӯзиши ҳодисаҳои табиат ва ҳаёти ҷамъиятӣ, ҳалли масъала, тарзи амали намудани ягон мақсад, фаъолияти ботартибонаи идрокӣ;

3;

Диалектикӣ, умумиилмӣ, усулҳои махсуси илмҳои алоҳида;

Усулҳое ки онҳоро дар ҳамаи илмҳо ва доираи фаъолияти амалӣ истифода мебаранд, усулҳои ҳиссиётӣ-ратсионалӣ;

Усулҳое ки доираи татбиқи онҳо дар як ё ду илм маҳдуд аст;

Таҳлили морфология (сохтори беруна) , таркиб, сохтор, хосиятҳои физикавӣ ва химиявии моддаҳо;

Барои барқарор намудани шахсияти фавтида аз рӯи боқимондаи устухонҳои он, намуди зоҳирӣ бо мақсади кофтуков;

Барои тадқиқоти объектҳои табиаташон биологӣ (фардҳои зинда ва ҷасадҳо, хун, зарраҳои эпидермис, мӯи одамон ва ҳайвонот, зарраҳои растаниҳо) истифода бурда мешавад;

Микроскопияи оптикӣ, микроскопияи электронӣ, усулҳои рентгеноскопӣ;

Таҳлили рентгенотайфи, таҳлили эмиссиони спектралӣ, спектроскопияӣ атомӣ, таҳлили микроспектралии лазерӣ, таҳлили люминисентӣ;

Усулҳои таҳлили рентгеносохторӣ ва металлографикӣ;

Дониш;

Соҳаи маданияти маънавист, тарзи ратсионалии дарк намудани Олам аст, донишкадаҳои махсус аст;

Универсалӣ, меросӣ, танқидӣ, системавӣ, ҳиссиётӣ, ратсионалӣ, беохир, ахлоқи;

3;

4;

Маҷмӯи ҳодисаҳои омӯхташавандаро муайян намояд, алоқамандии байни ҳодисаҳои омӯхташавандаро муайян намояд, дар асоси қонунҳои ҳодисаҳои маълум қонунҳои ҳодисаҳои номаълумро пешгӯи намояд;

Демокрит;

Муҳаммад ал – Хоразмӣ– риёзидон, мунаҷҷим, ҷуғрофидон;

Кимиё, тиб, физика, риёзӣ, геология;

Шоир, ситорашинос, астроном, кимиёдон, риёзидон;

Қонуни гузариш аз тартибнокӣ ба бетартибӣ;

қонун;

эмпирикӣ ва назариявӣ;

а) Обекти омӯхташавандаро шарҳ диҳад. б) Алоқаи байни ҳодисаҳои гуногунро муайян кунад. в) Дар асоси муҳокимаи мантиқии қонуниятҳои ҳодисаҳои маълум қонуниятҳои ҳодисаҳои ҳанӯз номаълумро пешгӯи кунад;

Сохтори олам, микроолам, макроолам, мегаолам ва ғайра;

Табиатшиносии аналитикӣ;

табиат;

ҳақиқӣ, исботшуда, тасдиқи маълумот дар бораи мавҷудияти ҳолатҳо;

Мувофиқоварии ченаки фазо-вақтро дар физикаи ҳозиразамон;

функсияи ҳолати термодинамикие мебошад, ки имконияти тартибнокиро ба бетартибӣ табдил додан ифода мекунад;

заряди ядрои атом;

Абиогенез;

6;

физика;

тартибнокӣ(системанокӣ) , назариявӣ будан, ратсионалӣ будани дониши илмиӣ ва мавҷуд будани механизми кор кардашуда барои ҳосилкунии донишҳои нав;

қисми астрономия;

астероидҳо;

парсек;

аз вақти тарқиши бузург;

спиралмонанд;

дар ҳамвории галактикӣ;

аз карликҳои сурх (паканаҳо);

аз фотосфера, хромосфера ва тоҷи офтобӣ (корона);

кулҳо, обанборҳо, дарьёҳо, ботлоқҳо;

дар термосфера;

аз нитроген ва оксиген;

Э. Шредингер;

Зичии тилло ва обро муайян намуда Архимед аз тағораи об истифода намуд;

Статосфера;

Дар асоси фарзияҳо ва далелҳо нуқтаи назари илмие, ки ба исбот зарурат дорад, пайдо мешавад ва пас аз ба исбот расидан он шакли қонун ва ё қоидаи муайянро мегирад;

Р. Алтман;

Бояд дастовардҳои навтаринро дар аксари илмҳои табиатшиносӣ, компютерҳо, атому ҳаста, генетикаи молекулӣ, оптикаи квантӣ ва ғайраҳо дар бар гирад;

туманнокии газу чанг;

забони лотинӣ;

Тектоника фанни геологӣ дар бораи сохт ва эволютсияи қишри Замин мебошад ва ҷараёнҳоро дар литосфера маънидод менамояд;

Ҳаракати тахтасангҳо фаъолияти тектоники номида мешавад ва боиси ба амал омадани заминҷунбӣ, вулканҳо, тағйирёбии шакли қишри замин ва таги уқёнусҳо мегардад;

Ҷараёнҳои табиие, ки бавуҷудоӣ ва инкишофи қишри заминро асоснок мекунанд, ҷараёнҳои геологӣ номида мешаванд;

Замин бо атмосфера, ки аз муҳити газии (асосан 78,1% нитроген, 21% оксиген) бо ҳамроҳии он чархзананда иборат буда, пӯшонида шудааст. Дар таркиби Замин зиёдтар оҳан (34,6%) , оксиген (29,5%) , силитсий (15,2%) , магний (12,7%) мавҷуд мебошад;

Баъди 1,2-1,7 млрд соли таъсисёбии Замин;

Фаъолияти организмҳои зинда дар биосфера зоҳир мегардад;

Замин ба офтоб сайёраи сеюм буда, даври гардишаш дар атрофи меҳвараш ба 24 соат ва даври гардиши он аз рӯи мадори эллипитикӣ дар атрофи Офтоб ба 365 шабонаруз баробар аст;

Ин кашфиётҳо имконияти бемайлони генетека – илм дар бораи ирсият, тағйирпазирии организмҳо ва усулҳои идоракунии онҳо, ки асосгузори он табиатшиноси австриягӣ Мендел мебошад, ба вуҷуд оварданд;

Пайдоиши ҳаёт ин натиҷаи эволютсияи дурудароз дар Замин – аввал кимиёӣ, баъд биологӣ мебошад. Ин консепсия дар муҳити илми аз ҳама зиёд шинохта шудааст. У ҳисоб мекунад, ки моддаҳои органикӣ метавонанд дар уқёнус аз пайвастагиҳои хеле соддае, ки дар ҷамъбасти умумӣ ҳуҷайраҳо ба шумор мераванд, ба вуҷуд оянд;

Растаниҳо, ҳайвонҳо ва замбӯрӯғҳо;

Соли 1927, Эдуард Леруа;

Мафҳуми биосфера маънои соҳаи ҳаёт ва муҳити зистро дорад;

Моддаҳое, ки суръати ҷоришавии реаксияи кимиёиро тағйир дода, ба таркиби маҳсули реаксия дохил намешавад, катализаторҳо номида мешаванд;

Катализаторе, ки суръати ҷоришавии реаксияҳои кимиёиро суст менамояд, ингибатор номида мешавад;

Ҳуҷайра;

Фанне, ки таркиб, сохт, хосият инчунин табдилёбии моддаҳоро бе тағйирёбии таркиби ядрои меомӯзад, кимиё ба шумор меравад;

Атоме, ки электронҳоро ба худ пайваст мекунад, ба иони манфӣ заряднок табдил меёбад;

се қонуни Нютон;

системаест, ки ба муҳити атроф на бо энергия на бо модда мубодила надорад;

шимпанзе;

46;

маҷмуи ҳамаи генҳо ва соҳаҳои байнигении ДНК;

Н. Коперник;

метаболизм;

аз тарафи Эйнштейн дар авали асри 20;

рушноӣ;

Долли;

300000000 м/с;

ирсият, тағирпазирӣ, интихоби табии;

ҳаёт аз ҷониби қувваи фавқултабии офарида шудааст;

бурдани моддаҳои ғизои ва оксигенро;

миқдори протонҳо дар ядрои атом;

ба суръати рушноӣ баробар аст;

ионнӣ;

Николай Коперник;

Луи де Бройл;

дедуксия;

эмпирӣ;

кушода;

кибернетика;

ба таври принсипиали дар як вақт саҳеҳ муайян кардани координатаи зарра ва импулси он ғайриимкон аст;

сустшавии радиатсияи ултрабунафш;

мутлаксозии нақши илм, хусусан табиатшиноси дар ҳаёти ҷаъият;

Нютон;